ΠΑΡΟΣ: Τόπος για Προσκύνημα σε ιστορικές Εκκλησίες & κατανυκτικά Μοναστήρια
Σε κάθε γωνιά της Πάρου δεσπόζουν ολόλευκα αιγαιοπελαγίτικα ξωκλήσια, εκκλησίες και επιβλητικά μοναστήρια, σύμβολα της πίστης, της ελπίδας και της προσφοράς. Τα περισσότερα χρονολογούνται από τη βυζαντινή και κυρίως τη μεταβυζαντινή περίοδο και χαρακτηρίζονται από τη μεγαλοπρεπή παρουσία του ονομαστού παριανού μαρμάρου.
ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΚΑΤΟΝΤΑΠΥΛΙΑΝΗ
Η Αγία Σοφία του Αιγαίου
Ένα από τα σπουδαιότερα χριστιανικά μνημεία της Ελλάδας. Βρίσκεται στην Παροικιά και πανηγυρίζει τον Δεκαπενταύγουστο. Το αρχικό κτίσμα του ναού ήταν έργο του Μεγάλου Κωνσταντίνου προς εκπλήρωση τάματος της μητέρας του, Αγίας Ελένης, για την ολοκλήρωση του ταξιδιού της προς τους Αγίους Τόπους. Το ναό ανέλαβε να φτιάξει ο Ιγνάτιος, μαθητής του πρωτομάστορα της Αγιάς Σοφιάς της Πόλης, σε σχέδιο σχεδόν πανομοιότυπο. Το όνομα Εκατονταπυλιανή αποδίδεται στις 100 πύλες του ναού, 99 από τις οποίες είναι εμφανείς, ενώ υπάρχει και μία κρυφή που, σύμφωνα με την παράδοση, θα φανερωθεί με το άνοιγμα της μυστικής πύλης που βρίσκεται στην Αγιά Σοφιά. Ο κυρίως ναός είναι ένα μόνο μέρος του συγκροτήματος, που αποτελείται τα έξι παρεκκλήσια, τον περίβολο με τα κελιά και το Σταυρικό Βαπτιστήριο (4ος αι.) το καλύτερα διατηρημένο σε όλη την ορθόδοξη ανατολή.
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
Τα μοναστήρια της Πάρου είναι χτισμένα συνήθως σε υψώματα με πανοραμική θέα. Συνολικά υπάρχουν πάνω από 30 μοναστήρια, λίγα όμως λειτουργούν σήμερα. Δεν παύουν όμως να εντυπωσιάζουν με την επιβλητικότητά τους και να συγκαταλέγονται στα μνημεία του νησιού.
Μονή Λογγοβάρδας, Ζωοδόχου Πηγής
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα του Αιγαίου. Χτισμένη το 1638, η Μονή βρίσκεται στο δρόμο από την Παροικιά προς τη Νάουσα. Αποτέλεσε κέντρο δημιουργικής δράσης μεγάλων μοναχών και διαθέτει πολύτιμη βιβλιοθήκη με σπάνιες εκδόσεις και χειρόγραφα. Άκμασε τον 20ο αιώνα, όταν ηγούμενος ήταν ο π. Φιλόθεος Ζερβάκος (ασκητής), ο οποίος διακρίθηκε για το φιλανθρωπικό του έργο. Σήμερα, ο ηγούμενος με επτά μοναχούς κρατούν το μοναστήρι ζωντανό. Εορτάζει στις 23 Ιουλίου, της Ζωοδόχου Πηγής και έχει άβατο για τις γυναίκες.
Μονή Αγίου Αρσενίου (Χριστού στο Δάσος) στις Πεταλούδες
Γυναικείο κοινοβιακό μοναστήρι, του 17ου αιώνα, νοτιοδυτικά της Παροικιάς, στην περιοχή κοντά στις πεταλούδες. Στη Μονή φυλάσσεται η τίμια κάρα του Αγίου Αρσενίου εν Πάρω, προστάτη του νησιού και στην αυλή βρίσκεται ο τάφος του. Η ηγουμένη και λίγες μοναχές κρατούν σήμερα το μοναστήρι εν λειτουργία και ανοιχτό στους πιστούς.
Μονή Παναγίας Μυρτιδιώτισσας
Γυναικεία κοινοβιακή μονή, που είναι χτισμένη το 1936, στο λόφο των Θαψανών. Εδώ βρίσκονται τα λείψανα και ο τάφος του αγίου πατέρα Φιλόθεου Ζερβάκου, πλάι στο ναό του Αγίου Νεκταρίου, ο οποίος είχε ζήσει εδώ και ήταν δάσκαλός του.
Μονή Αγίου Αντωνίου
Από τα παλαιότερα του νησιού (1597) βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Κέφαλος. Εντυπωσιακός είναι ο ναός του Αγίου Αντωνίου, δείγμα λαϊκής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, με δύο τρούλους. Από τα μέσα της άνοιξης, η μονή ανοίγει και υπάρχει η δυνατότητα ξενάγησης.
Μονή Αγίου Ιωάννη του Δέτη
Είναι χτισμένη ακριβώς πάνω από τη θάλασσα, στην περιοχή που βρίσκεται το περιβαλλοντικό πάρκο Πάρου. Πανηγυρίζει μεγαλοπρεπώς στις 29 Αυγούστου.
Άλλα σημαντικά μοναστήρια στην Πάρο είναι:
Μονή Αγίου Γεωργίου, ένα εντυπωσιακό αιγαιοπελαγίτικο μοναστήρι, με πανοραμική θέα, στην περιοχή της Λαγκάδας. Πανηγυρίζει 2-3 Νοεμβρίου.
Μονή Αγίου Ανδρέα (1648) κοντά στη Νάουσα, με ωραία αρχιτεκτονική.
Μονή Αγίων Αναργύρων ή Αγίου Χαραλάμπους, κτισμένη σε λόφο στην Παροικιά με θέα όλο τον κόλπο.
Μονή Αγίου Ιωάννη Καπαρού, κοντά στο χωριό Λεύκες, στις πηγές του ποταμού Βρόντα, σε μέρος με εξαιρετική φυσική ομορφιά, βλάστηση και νερά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το μαρμάρινο τέμπλο του 1793.
Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (16ος αι.) κοντά στη Νάουσα. Τα λίγα κτίσματα της μονής που έχουν απομείνει, έχουν κριθεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία.
Μονή Ταξιαρχών (1597), βόρεια της Παροικιάς, φρουριακού τύπου με περιτείχιση, μετόχι της Μονής Λογγοβάρδας. Εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου.
Μονή Αγίων Θεοδώρων, πάνω από το Άσπρο Χωριό, όπου ζουν παλαιοημερολογίτισσες μοναχές.
Μονή του Αγίου Μηνά (1594) που βρίσκεται στο Μαράθι και θυμίζει μισοερειπωμένο κάστρο.
Μονή Αγίου Ανδρέα, νοτιοδυτικά της Νάουσας (17ος αι.), που σήμερα είναι ιδιόκτητο.
Μονή της Παναγίας της Κοντιανής (16ος αι.) σήμερα ερειπωμένη.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Στην Πάρο σήμερα υπάρχουν περίπου 450 εκκλησίες και ξωκλήσια, εξαιρετικά δείγματα της αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής. Συνήθως συνδέονται με ιστορικά γεγονότα, θαύματα ή τάματα και γεμίζουν από προσκυνητές στις εορτές των Αγίων και στα πανηγύρια του καλοκαιριού.
Αγία Τριάδα
Είναι ο δεύτερος μεγαλοπρεπέστερος ναός στην Πάρο, μετά την Εκατονταπυλιανή. Βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού των Λευκών, αποπερατώθηκε το 1835 και έχει κριθεί διατηρητέο μνημείο που από το υπουργείο Πολιτισμού. Είναι ένα αληθινό μνημείο μαρμαρογλυπτικής τέχνης, με εξαιρετικά κωδωνοστάσια, καθώς και μια υπέροχη κεραμική απεικόνιση της Αγίας Τριάδος, έργο της γνωστής αγγειογράφου Βιργινίας Κυδωνιέως.
Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Νάουσα
Πρόκειται για την τρίτη, κατά σειρά, μεγαλοπρεπέστερη εκκλησία της Πάρου που είναι και ο μητροπολιτικός ναός της Νάουσας. Χτισμένη σε ύψωμα, πάνω από την πόλη, με πολύ ωραία θέα, ξεχωρίζει για τα δύο μεγάλα χτιστά κωδωνοστάσια, το μαρμάρινο σκαλιστό τέμπλο και τις ασημοντυμένες εικόνες της Παναγίας.
Επισκεφτείτε επίσης:
Στην Παροικιά: τον Άγιο Κωνσταντίνο στην κορυφή του Κάστρου, μία από τις πιο όμορφες εκκλησίες της Πάρου, τα άλλα εκκλησάκια του Κάστρου όπως το παλαιότατο της Παναγία του Σταυρού (1514), την Παναγία Σεπτεμβριανή με μία πολύ ωραία προτομή της Παναγίας του 1592, το διατηρητέο εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου στην είσοδο του λιμανιού, τον Ταξιάρχη στον κεντρικό δρόμο της αγοράς, το κατάλευκο εκκλησάκι της Αγ. Άννας στον ομώνυμο λόφο χτισμένο με μαρμάρινα τμήματα αρχαίου ναού.
Στη Νάουσα: τον Μητροπολιτικό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1833), τον Άγιο Νικόλαο Μοστράτο μέσα στον παραδοσιακό οικισμό, τον Άγιο Νικόλαο στο γραφικό λιμανάκι απέναντι από το βενετσιάνικο κάστρο, τα ερείπια της μεσαιωνικής εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου κοντά στο λιμάνι, τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες, το παλιό σχεδόν ερειπωμένο εκκλησάκι της Θεοσκέπαστης στη θέση «Πρωτόρια».
Στο χωριό Μάρμαρα, τον μεγαλοπρεπή ενοριακό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, την Αγία Μαρίνα στην πλατεία, τον Άγιο Σάββα (1608) και την Πέρα Παναγιά, ανατολικά του χωριού, σε σημείο ειδυλλιακό που περιβάλλεται από ευκάλυπτους και την εικόνα της Παναγίας της Μαρμαριανής του 17ου αι.
Στη Μάρπησσα, τον Μητροπολιτικό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και το κατάλευκο αιγαιοπελαγίτικο παρεκκλήσι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, που έχει ανακηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Στο χωριό Κώστος, τον ενοριακό ναό του Αγ. Παντελεήμονα (1780) με αξιόλογες εικόνες όπως η Παναγία του Πάθους (1676), την Αγ. Μαρίνα με μεγαλοπρεπές πέτρινο κωδωνωστάσιο και το ξωκλήσι της Αγίας Υπακοής ή Πακούς.
Στις Λεύκες, την Αγία Βαρβάρα, κτισμένη στα ερείπια της μεσαιωνικής εκκλησίας της Αναστάσεως, την Αγία Αικατερίνη, την Αγία Θεοδοσία, με εικόνες και παραστάσεις του 17ου αιώνα, την Αγία Παρασκευή, που θεωρείται η πρώτη εκκλησία του πρώτου συνοικισμού.
Τον Άγιο Γεώργιο Θαλασσίτη στον Λογαρά (14ος αι.), ένα από τα ελάχιστα ξωκλήσια της Βυζαντινής περιόδου που έχουν διασωθεί στην Πάρο, με τις αρχαιότερες τοιχογραφίες του νησιού.
Τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο, στο Κάτω Μαράθι, από τα παλαιότερα ξωκλήσια της Πάρου (12ος-13ος αι.).
Το ξωκλήσι της Ευαγγελίστριας στον οικισμό Σωτήρες, που χρονολογείται από τα τέλη του 13ου αιώνα.